Merkez Bankaları Zarar Eder mi? Enflasyon, Dünyada Merkez Bankalarını Nasıl Etkiledi?
TCMB'nin 2023 yılında rekor zararı gündemden düşmezken, KKM'ye yüklenen zarar Türkiye'ye mi özel? Dünyada, merkez bankaları son yıllarda enflasyonla mücadelede sıklıkla eleştirilirken, sadece Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası mı zarar etti?
TCMB, 2023 yılında yüksek oranda zarar açıkladı. Oysaki yıllardır açıkladığı karlarla kurumlar vergisi rekortmenleri listesinde liderliğini koruyan TCMB'nin kârı da Hazine'ye aktarılarak bütçeye destek oluyordu.
2022 yılında deprem nedeniyle yapılan bağışla ve kurlardaki yükselişle zarar etmeyen TCMB, neden 2023 yılında zarar etti? Haziran 2023'te tamamı TCMB'ye aktarılan KKM'nin etkisi de göz ardı edilmezken, dünyada tek zarar eden merkez bankası, bizimki olamaz değil mi? Gelin bakalım.
Merkez Bankası ilk kez mi zarar etti?
Ekonomim'de köşesini TCMB'nin zararına ayıran Fatih Özatay, 2003-2005 yıllarında da zarar görüldüğünü ancak bu dönemde hem enflasyonun düştüğünü hem de büyümenin sürdüğünü belirterek, bunun 2001 krizi sonrası uygulanan IMF politikalarıyla uyumlu bir şekilde bankalara yönelik işlemlerde oluştuğunu belirtirken, 'Bir saçmalayarak ve enflasyonu patlatarak zarar etmek var, bir de işini düzgün yapıp enflasyonu düşürürken zarar etmek' diye açıklıyor.
TCMB'nin zararının detayları burada.
Merkez Bankası Zarar Açıkladı: KKM, Yıllar Sonra Rekor Zarar Ettirdi
Tek zarar eden TCMB mi?
Dünyada 2020 pandemiyle başlayan süreçte, geç kaldığı için çok eleştirilen majör yani önde gelen büyük merkez bankalarının yanında TCMB, 2020'yi 'görece' hasarsız atlatsa da hem öncesinde '128 milyar' gibi bir rezerv bahsi bulunuyor hem de 2021 yılında gelen dalgayı göremeyerek faiz indirimlerine yöneliyordu. 2021 sonunda KKM icat edilirken, 2023'e gelindiğinde de KKM'nin tüm yükünü sırtlıyor ve rezervlerden de elini çekmeyerek büyük değişimlerin de ortasında kalıyordu. Ancak tek zarar eden o değildi.
Enflasyonla mücadele için dünyada girilen yüksek faiz ortamında, merkez bankaları zarar ettiler.
İtibar kaybı olarak görülen zararlar, enflasyonla mücadelede görülen bir durum olabiliyor.
2008 küresel finansal krizi sonrası genişlemeye alışan MB'ları pandemi sonrası ekonomilerini canlandırmak amacıyla yeniden genişlemeye yöneldi.
Ancak enflasyon tetiklendi ve sert bir şekilde yükselen faiz oranlarıyla geniş bir bilanço akıbeti belirledi.
Ekonomim'de yer alan bir haberde, merkez bankalarının zararlarının, hükümetlerin gelir kaynaklarını negatif etkilediği görüldü.
Morgan Stanley, büyük merkez bankalarının zararların bu yıl artacağını öngörüyor.
ABD Merkez Bankası (Fed) 2023'ün en büyük faaliyet zararını yazarken, 114,3 milyar dolar ile önde geldi.
Banka, 2022'de 58,8 milyar dolar net gelir elde etmişti.
Avrupa Merkez Bankası (ECB) 2004 yılından bu yana ilk kez zarar açıklarken, miktar 1,3 milyar euro oldu.
Kenara zarar karşı 6,6 milyar euro ayırsa da ECB, 7,9 milyar euro gelen risklere karşı 1,3 milyar euroluk kısmı, bilançoya 'geçmiş zarar' yazarak karşıladı.
ECB, 2022'de kar açıklamazken, son olarak 2004 yılında eurodaki hızlı değer kazancıyla 'kur zararı' yazarak 1,63 milyar euro zarar açıklamıştı.
Almanya Merkez Bankası (Bundesbank), 2023'te 1979 yılından bu yana ilk defa zarar etti.
2022'de 172 milyon euro olan zararı 'risk karşılıklarından' telafi edebilirken, faiz oranlarında artışın sürmesi, enflasyonun yüksek olmasıyla zararın gelecek yıllarda da artması bekleniyor.
İsviçre Merkez Bankası (SNB), 3,2 milyar İsviçre frangı (3,62 milyar dolar) zarar açıkladı.
SNB, 2022'de de döviz pozisyonu nedeniyle 132,5 milyon İsviçre frangı zarar açıklamıştı.
Hollanda Merkez Bankası (DNB), ECB'nin faiz artışlarını sürdürmesiyle 2023'te 8 kat artışla 3,5 milyar euro zarar etti. Banka, 2022'de 460 milyon euro zarar etmişti.
Yorum Yazın